آزمون استعداد یابی دانشجویان

واقعیت های تاسف برانگیزی چون آمار بالای بیکاری فارغ التحصیلان رشته های دانشگاهی (بنا بر اعلام معاون توسعه اجتماعی سازمان  مدیریت و برنامه ریزی کشور در اردیبهشت ماه 1397 ، بیش از 42 درصد بیکاران کشور را فارغ التحصیلان دانشگاه ها تشکیل می دهند)

و تغییر رشته های گسترده در دانشگاه های کشور(رئیس ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور هم تاکید کرده است که تغییر رشته دانش آموختگان مهندسی و علوم پایه به علوم انسانی دربازه زمانی 82 تا 92، هفت برابر شده است.)

موید ناکارآمدی مکانیزم هدایت شغلی و تحصیلی موجود در سیستم آموزشی کشور است و لزوم پرداختن جدی به این مقوله در کشور است.

سامانه هدایت شغلی- تحصیلی در زبان ساده ابزاری

به عبارت دیگر، در این سامانه مشاغلی که با فرد از منظر رغبت، ارزش‌کاری و توانایی در ارتباط نزدیکی می‌باشند، به او پیشنهاد می‌گردند. هم‌چنین بر اساس شغل پیشنهاد شده توسط این سامانه، رشته تحصیلی و مقطع مناسب آن تعیین می‌گردد.

دانشجویان با نیازها و چالش­های متعددی در زندگی تحصیلی-شغلی خود روبرو می‌شوند. از مهم­ترین این نیازها و چالش­ها، پاسخگویی به پرسش­های زیر است:

• برای آینده خود چه شغلی را انتخاب کنم؟
• به منظور کسب موفقیت در شغل آینده در چه رشته‌ای و تا چه مقطعی اقدام به تحصیل نمایم؟

با اندکی تامل بر روی سوالات فوق و همچنین بر اساس بررسی ادبیات پژوهش‌های مرتبط می‌توان سؤالات فوق را به گونه زیر مطرح کرد:

• افراد برای آینده خود چه شغلی را انتخاب کنند که با ویژگی‌های شخصیتی و روانشناختی خاص آن‌ها، متناسب باشد؟
• برای دستیابی به شغل متناسب، چه رشته/گرایش‌هایی را و تا چه مقطعی باید انتخاب نمود؟

بسیاری از افراد تصمیم‌های شغلی و تحصیلی خود را از طریق مشاهده دنیای اطراف و تلاش برای تطابق خودشان با این دنیا اتخاذ می‌کنند. این امر مخالف کاری است که واقعاً باید انجام شود. بهترین مسیر شغلی فرآیندی است که از درون آغاز می‌شود (یک نوع تکامل خودآگاهی). افراد باید از ویژگی‌های شخصیتی و روانشناختی خود آگاه شوند، چون این خودآگاهی چرخه‌ای است که فرد را به سمت یک شغل رضایت‌بخش هدایت می‌کند (فرایند تدوین استراتژی مسیر شغلی شخصی، 1392).

با توجه به اینکه برای رسیدن به شغل می‌توان از راه‌های مختلفی به آن شغل رسید، لازم است که راهی انتخاب شود که هم با آن شغل متناسب باشد و هم با ویژگی‌های افراد تناسب داشته باشد.

لذا نیاز جدی و حیاتی به وجود سامانه‌ای هوشمند و یکپارچه می‌باشد تا بتواند موارد ذیل را به موازات به خوبی پوشش دهد:

• شناسایی دقیق و جامع ویژگی‌های لازم هریک از مشاغل؛
• شناسایی دقیق و جامع ارتباط رشته‌/گرایش‌های مرتبط با هریک از مشاغل؛
• شناسایی دقیق و جامع ویژگی‌های روانشناختی هریک از افراد؛
• شناسایی میزان تناسب هر فرد با هریک از مشاغل و مسیرهای شغلی.

به همین دلیل چنین سامانه ای توسط موسسه هدایت فرهیختگان جوان طراحی و راه‌اندازی شده که با معرفی مسیر‌های شغلی و تحصیلی متناسب با ویژگی‌های افراد، سبب شود افراد در مسیر درست قدم بردارند، مسیری که آن‌ها را به شغل و تحصیل مناسب برساند.

. آزمون  هدایت شغلی – تحصیلی ( هشت)

سامانه هشت از سه بخش اصلی تشکیل شده است: آزمون سنجش ویژگی ‏های فردی؛ پایگاه اطلاعات مشاغل؛ پایگاه اطلاعات رشته های تحصیلی. شایان ذکر است که هر سه مورد یادشده با الگو گرفتن از سامانه ها و منابع روز دنیا و البته بر اساس اطلاعات و شرایط بومی کشور و توسط مؤسسه هدایت فرهیختگان جوان تهیه شده اند.

ازمون های هشت متشکل از 4 آزمون است که عبارتند از رغبت سنج،آزمون سنجش ارزشهای کاری،آزمون توانایی سنج و آزمون مشکلات تصمیم گیری(صرفا برای مقاطع سنی بالای 15 سال)،سامانه هشت مولفه های رغبت ،توانایی و ارزش کاری را به وسیله این آزمون ها در فرد سنجیده و سپس بین نتایج آزمونی فرد و همین مولفه ها در بانک مشاغل سامانه ارتباط برقرار می نمایند و از این طریق مناسب ترین مشاغل برای فرد را به وی توصیه می نماید. در ادامه به تشریح بخش های اصلی سامانه هشت می پردازیم

• بانک مشاغل :

یکی از اصلی ترین نقاط قوت این سامانه تشكيل بانك جامع اطلاعات شامل بيش از 1200 گروه شغلی دایر در کشور است.
در تهیه این بانک مشاغل از از مدل‏هاي روز دنيا جهت دسته‏بندي تخصصي مشاغل استفاده شده است مشاغل موجود در کشور تحت آنالیز و تجزیه و تحلیل دقیق قرار گرفته اند. و رغبت ها ،توانایی ها و ارزش های هریک از این مشاغل با دقت بالایی شناسایی گردیده است.

• بانک رشته های تحصیلی

از دیگر ویژگی های منحصر به فرد سامانه هشت بانک اطلاعاتی 3600 رشته-گرایش دانشگاهی در ایران است.
این بانک منحصر به فرد امکان تعیین مسیر تحصیلی برای هر یک از مشاغل پیشنهادی به مراجع را فراهم میکند.

ضمنا اطلاعات جامعی در خصوص هریک از رشته های تحصیلی پر مخاطب در غالب 83 دانشنامه معرفی رشته های دانشگاهی جمع آوری و به چاپ رسیده است که می تواند پاسخگوی افرادی باشد که  خواهان کسب اطلاعات بیشتر در خصوص رشته های دانشگاهی دار دایر در کشور هستند.

• آزمون رغبت سنج شغلی

رغبت ها بین چیزهای دوست داشتنی و دوست نداشتنی ایجاد تمایز می کنند و در حقیقت علایق پایدار و تجربه شده افراد هستند،رغبت هایی که توسط آزمون رغبت سنج سامانه هشت سنجیده می شوند از نظریه شغل و شخصیت هالند اقتباس شده اند که تقریباً کامل ترین نظریه پیرامون  هدایت تحصیلی و شغلی است بر مبنای این نظریه شخصیت هر فرد از توالی و ترکیب شش تیپ مختلف که هالند برای انسانها متصور است تشکیل می شود.

این 6 تیپ عبارتند از: واقع گرا،قراردادی،متهور،اجتماعی،هنری و جستجوگر

بر مبنای نظریه هالند محیط های کاری نیز هریک با ترکیبی از تیپ های فوق همسانی و تطابق دارند و بر این مبناست که  این نظریه دسته ای از مشاغل را برای دسته ای از افراد مناسب تر دانسته و بدان ها توصیه می کند که در آن مشاغل به فعالیت بپردازند.

گرچه پایه نظری آزمون شخصیت شناسی برگرفته از نظریه هالند است لکن این آزمون، آزمون هالند نبوده و به طور 100% توسط پژوهشگران موسسه تالیف گردیده و تنها آزمون تالیفی روانشناختی داخلی است که موفق به کسب تاییدیه از سوی سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور گردیده است.
این آزمون دارای نقاط قوت چشمگیری نسبت به آزمون هالند است که میتوان به برخی از انها اشاره کرد :

• به کار گیری ملاک اعتبار در آزمون موسسه که در آزمون هالند وجود ندارد.
• تعداد گویه های بیشتر نسبت به آزمون هالند(تقریبا دو برابر) که دقت اندازه گیری نمرات تیپیک را افزایش می دهد.
• وزن دهی به گویه ها بر خلاف آزمون هالند که تمام گویه ها در آن ارزش یکسان دارند.

از سویی دیگر و در نتیجه تجزیه و تحلیل مشاغل سه پارامتر رغبت،توانایی و ارزش برای هر یک از مشاغل موجود در سامانه اندازه گیری و معین گردیده اند.به عنوان مثال مشخص گردیده است که چه ترتیبی از تیپ های 6 گانه هالند و با چه نمراتی برای شغل معلمی ورزش در دبیرستان مناسب ترین گزینه خواهد بود.کاری که سامانه هشت انجام می دهد برقراری ارتباط بین نتایج آزمونِ آزمون دهنده و نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل مشاغل است.به عبارت دیگر الگوی تیپیک شغل و فرد با هم مقایسه شده و مناسب ترین مشاغل از حیث تناسب این الگوها به وی معرفی می شوند.

• آزمون توانایی سنج

یکی دیگر از مولفه های ارزیابی که در اکثر سامانه های هدایت شغلی-تحصیلی مورد استفاده قرار می گیرد مولفه توانایی است توانایی در حوزه مشاغل یعنی توان فرد در انجام کار ها و وظایفی که در یک جایگاه شغلی بایستی انجام دهد.به عبارت دیگر توانایی ،کار یا عملی است که فرد می تواند به راحتی انجام دهد.به این ترتیب انطباق توانایی های فرد با مشاغل پیشنهاد شده به وی در فرآیند مشاوره شغلی از اهمیت بالایی برخوردار است.در آزمون توانای سنج سامانه هشت 14 توانای شناخته شده مورد ارزیابی قرار می گیرند که برخی از آنها عبارتند از : توانایی علمی،توانایی درک مطلب،توانایی سازماندهی،توانایی رهبری و مدیریت ،توانایی کاربرد زبان و …

از انجا که بر مبنای تجزیه و تحلیل صورت گرفته درباره هریک از مشاغلِ سامانه که منجر به احصاء توانایی های شاخص مورد نیاز در هریک از مشاغل از بین این توانایی های 14 گانه گردیده است، شخص خواهد دانست که آیا مهارتهای لازم برای تصدی مشاغلی که با تیپ شخصیتی و ارزشهای کاری مد نظرش همخوانی دارند، را دارد یا نه؟

• آزمون ارزش های کاری

بر اساس تعریف نظریه پردازان حیطه مشاوره شغلی ،مشاغل دارای خصوصیات و ویژگی هایی هستند که ممکن است افراد به دنبال آنها باشند یا از آنها اجتناب کنند.
برای مثال برخی از این ویژگی ها عبارتند از :درآمد،جایگاه اجتماعی،امنیت خاطر،استقلال،و …بنابر این هر فرد در انتخاب شغل به دنبال دستیابی به برخی از این خصوصیات که ارزش های کاری نامیده می شوند ،می باشد.

ارزش های شغلی در اصل همان اهدافی هستند که هر فرد از شغل خود انتظار دارد. در آزمون سنجش ارزشهای کاری سامانه هشت 11 ارزش کاری شاخص مورد ارزیابی قرار می گیرند.

از سوی دیگر در بانک مشاغل سامانه هشت ارزشهای کاری شاخص تامین شونده در هر یک از مشاغل با مکانیزم ها و متدهای روز تجزیه و تحلیل مشاغل استخراج گردیده است که با نتایج آزمون ارزش کاری فرد مطابقت داده می شوند و از این رهگذر میزان تطابق فرد با هریک از مشاغل از حیث ارزشهای کاری مشخص می گردد.

• آزمون مشکلات تصمیم گیری
  چهارمین آزمون یا همان آزمون مشکلات تصمیم گیری صرفا یک ابزار تشخیصی و در اختیار مشاور خواهد بود تا به وسیله آن سطح و مرحله ای از تصمیم گیری را که مخاطب در آن قرار دارد شناسایی نموده و از این طریق راهنمایی و مشاوره مفید تری به وی ارائه دهد. این سطوح عبارتند از : عدم آمادگی،درحال جستجو و انتخاب قطعی
  همچنین این آزمون به سنجش پارامترهایی چون اطلاعات شغلی،اطلاعات شخصیتی و سطح حمایت اجتماعی مخاطب نیز می پردازد.

این پارامترها مشاور را در تشکیل مشکلات احتمالی فرآیند تصمیم گیری مخاطب یاری می رساند. در مواردی که اطلاعات شغلی و یا شخصیتی مراجع دچار ضعف هستند می توان با معرفی منابع مناسب اطلاعات شغلی وی را افزایش داد و یا با تشریح نتایج آزمون های رغبت،توانایی و ارزش کاری سطح اطلاعات شخصیتی او را بهبود بخشید.
و در نهایت آزمون مشکلات تصمیم گیری با تعیین سطحی از حمایت اجتماعی که فرد از آن برخوردار است به مشاور کمک می کند تا بتواند با مداخله ای آگاهانه،اطرافیان فرد و به خصوص خانواده وی را از تاثیرات رفتارشان بر مکانیزم تصمیم گیری فرد مطلع نموده و از آنها بخواهد تا حمایت گری خود را در صطح مطلوب تنظیم نمایند.

از جمله ویژگی های منحصر به فرد سامانه هشت در کشور میتوان از موارد زیر نام برد:

• فقط 12 کشور در دنیا هستند که محصولی با این مشخصات را در اختیار دارند؛
• تنها سامانه‌ هدایت شغلی-تحصیلی دارای مجوز از سازمان نظام روانشناسی و مشاوره جمهوری اسلامی ایران؛
• ارائه‌دهنده آزمونی بومی مبتنی بر مکتب ‌های علمی روز دنیا؛
• سنجش توانایی ‌ها و ارزش ‌های کاری افراد جامعه علاوه بر معرفی شخصیت شغلی؛
• دارای بانک مشاغل ایران شامل 1200 دسته شغلی و خروجی های اختصاصی برای افراد در قالب نرم افزار الکترونیکی؛
• دارای بانک اطلاعاتی 3600 رشته-گرایش دانشگاهی در ایران و محصولات متنوع در قالب کتب ویژه انتخاب رشته.
• دارای آزمون اختصاصی تالیفی برای سطوح سنی مختلف:
  • 12 تا 15 سال (پایه‏ های ششم، هفتم و هشتم)
  • 15 تا 18 سال (پایه‏ های نهم تا دوازدهم)
  • 18سال به بالا (ویژه دانشجویان و بزرگسالان و در دو قالب آزمون فرم کوتاه و بلند)

• روش های اجرای آزمون

• • آزمون الکترونیکی و آنلاین از طریق اختصاص پنل فردی برای هر یک از دانشجویان
  • ازمون حضوری و مداد کاغذی که پس از انتقال تجربیات در خصوص ضرورت های اجرای آزمون توسط کارشناسان دانشگاه قابل اجرا خواهد بود.

6-  ارائه نتایج آزمون در قالب راهنامه فردی

نتایج آزمون های هریک از از دانشجویان شرکت کننده در غالب راهنامه 24 صفحه ای تمام رنگی به صورت چاپی و یا فایل PDF ارائه خواهد شد که شامل :

• پروفایل رغبت

• پروفایل توانایی

• پروفایل ارزش های کاری

• جدول مشاغل پیشنهادی

سامانه هشت با بهره گیری از بانک مشاغل تدوین شده که مشتمل بر 1200 عنوان شغلی دایر در کشور را در بر می باشد و با برقراری تناسب بین نتایج آزمون های فرد (ویژگی های روانشناختی) و نتایج حاصل ار تجزیه و تحلیل مشاغل مناسب ترین جایگاه های شغلی را که هر فرد می تواند در آنها موفق بوده و از رضایت شغلی بالاتری برخوردار باشد به وی پیشنهاد می دهد. بدیهی است در صورت صلاحدید امکان محدود نمودن مشاغل پیشنهادی به سطح مشاغل هدف در دانشگاه های خاص(فنی و مهندسی،پزشکی،علوم انسانی و …) وجود خواهد داشت.

• جدول رشته های تحصیلی

در سامانه هشت، معرفی رشته‌های تحصیلی به افراد (به عنوان یکی از  خدمات پایه‌ای در سامانه هشت) به صورت غیر مستقیم انجام می‌شود؛ به این شکل که ابتدا مشاغل متناسب با فرد مشخص می‌شود و با توجه به آن‌ها، رشته‌های مرتبط با هریک از آن مشاغل متناسب، به فرد معرفی می‌شود.

بدیهی است امکان محدود نمودن رشته های تحصیلی پیشنهادی به سطح رشته های هدف در دانشگاه های خاص (فنی و مهندسی،پزشکی،علوم انسانی و …) وجود خواهد داشت.

6-  توانمند سازی مشاورین دانشگاه

خدمت مشاوره به عنوان فعالیت تکمیلی این سامانه و در صورت اعلام تمایل فرد آزمون دهنده توسط مشاورین دانشگاه انجام خواهد گرفت.

برای این منظور موسسه هدایت فرهیختگان کارگاهی ویژه مشاوران دانشگاه برگزار خواهد کرد که طی آن تجربیات موسسه در خصوص شیوه تفسیر آزمون هشت را منتقل می نماید، بدین ترتیب مشاوران دانشگاه می توانند به تفسیر نتایج آزمون  وانجام مشاوره سامانه مذکور بپردازند. (توضیحات لازم در خصوص نحوه برگزاری این دوره ها و شرایط حضور مشاورین دانشگاه در آنها در منوی آموزش و زیر منوی توانمند سازی مشاورین دانشگاه  همین سایت به تفصیل بیان شده است) شایان ذکر است مشاوران دانشگاه پس از حضور در دوره های آموزشی مذکور گواهی صلاحیت مشاوره شغلی-تحصیلی را از سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور اخذ خواهند نمود.

ضمنا مشاورین مرکز نیز آمادگی کامل دارند تا این خدمات مشاوره پس از آزمون را به صورت حضوری و یا تلفنی به دانشجویان ارائه نمایند.