هدایت تحمیلی تحصیلی!

موضوع هدایت تحصیلی و انتخاب رشته به عنوان یک موضوع مهم در حوزه آموزش و پرورش، چالش جدی‌ای بود که از سال گذشته با اعتراضات گسترده‌ای از سوی خانواده‌ها و دانش‌آموزان روبه‌رو شد. موضوع هدایت تحصیلی و انتخاب رشته به عنوان یک موضوع مهم در حوزه آموزش و پرورش، چالش جدی‌ای بود که از سال گذشته با اعتراضات گسترده‌ای از سوی خانواده‌ها و دانش‌آموزان روبه‌رو شد. وزارت آموزش و پرورش هم قول مساعد داد با در نظر گرفتن تدابیر ویژه، شرایط طرح هدایت تحصیلی دانش‌آموزان را تغییر دهد تا فاکتور اجبار به اختیار تبدیل شود، اما این روزها باز هم دانش‌آموزانی که دغدغه ورود به مقوله انتخاب رشته را دارند، معترض فقدان اختیارات لازم برای تصمیم‌گیری در انتخاب رشته‌اند؛ موضوع قابل اهمیتی که به گفته برخی خانواده‌های این دانش‌آموزان تنها گریبانگیر مدارس دولتی است و دانش‌آموزان مدارس غیر‌انتفاعی اختیار لازم را با هر سطح از نمره و معدل برای انتخاب رشته‌های مختلف دارند!

تابستان سال قبل در حالی به پایان رسید که برخی دانش‌آموزان به دلیل نقص عملکردی در حوزه هدایت تحصیلی (بخوانید اجبار تحصیلی) از رفتن به رشته مورد علاقه خود باز ماندند و به اصطلاح «موش آزمایشگاهی» آموزش و پرورش شدند. با ورود دانش آشتیانی به آموزش و پرورش و تغییر در معاونت فرهنگی و پرورشی وزارتخانه به‌عنوان متولی ساماندهی امور مشاوره و هدایت تحصیلی، اظهارنظرهای مسئولان امر به استعداد، علاقه و نیز اجبار نکردن دانش‌آموزان در انتخاب رشته سوق داده شد و با اظهار‌نظر مسئولان مبنی بر تغییرات عمده در بحث هدایت تحصیلی و شیوه ارائه آن به دانش‌آموزان، امید آن رفت که در سال جدید با بحران هدایت تحصیلی و اعتراض نسبت به اجباری بودن این شیوه هدایت مواجه نباشیم.

دانش‌آموزان سرگردان بین مدارس و آموزش و پرورش!
با وجود اینکه وزارت آموزش و پرورش مدعی بود تدوین آمایش شغلی کشور و تأمین استانداردهای لازم برای رشته فنی و مهارتی جزو اهداف تعریف شده‌اش برای جلب رضایت دانش‌آموزان و رغبت آنان برای ورود به این رشته‌هاست، اما نه تنها بسیاری از کارشناسان و مشاوران مدارس معتقدند هیچ چیزی نسبت به سال گذشته تغییر نکرده است، بلکه بسیاری از خانواده‌ها با نگرانی از سرنوشت فرزند خود نسبت به روند هدایت تحصیلی گله‌مند هستند. گویا دانش‌آموزان باز هم در انتخاب رشته تحصیلی خود اختیار لازم را ندارند و همچون توپ بازی در زمینی که یک طرف آموزش و پرورش و طرف دیگر مدارس است، پاسکاری می‌شوند. در نهایت هم با توجه به اتمام زمان ثبت‌نام مدارس مجبور به تسلیم انتخاب تحمیلی می‌شوند.
یکی از والدین دانش‌آموزی که طی روزهای اخیر در پروسه هدایت تحصیلی قرار گرفته است در تماس با روزنامه جوان می‌گوید: معدل دختر من 18 به بالا است. ابتدا فرزندمان با ورود به سایت بر‌اساس علاقه‌مندی، رشته مورد نظر را انتخاب کرد. جالب اینجاست که در فرم هدایت تحصیلی نیز گزینه‌ای به نام «ارزیابی والدین» وجود دارد که یک نمره هم به آن اختصاص داده‌اند، اما نظرسنجی از ما صورت نگرفت.

به گفته وی بسیاری از دانش‌آموزانی که حتی معدل بالای 18 و 19 داشته‌اند، از انتخاب رشته ریاضی و تجربی بازماندند. در ادامه هم بعد از اعتراض گسترده در این زمینه با صراحت مسئولان آموزش و پرورش مواجه شدند که بر رندومی بودن انتخاب‌ها تأکید کرده‌اند و مدارس را متولی اصلی در این انتخاب دانستند. اما به‌رغم مراجعه والدین به مدارس، پاسخ درستی دریافت نکردند و این انتخاب را غیر‌قابل تغییر معرفی کردند.

حال آنکه چالشی که این روزها دانش‌آموزان و والدین را درگیر خود ساخته تنها مشمول مدارس دولتی است و شرایط مدارس غیر‌دولتی برای پذیرش دانش‌آموزان و هدایت آنها به سمت رشته مورد علاقه تفاوت فاحشی با مدارس دولتی دارد! برخی والدین که روزهاست میان چرخه آموزش و پرورش و مدارس تاب می‌خورند، در تماسی که با آنها داشتیم می‌گویند: در بعضی از مدارس غیر‌انتفاعی دانش‌آموزان با حداقل‌ معدل در اولویت ثبت‌نام رشته تجربی و ریاضی قرار گرفتند و این در حالی است که دانش‌آموزی با معدل بالای 19 در یک مدرسه دولتی از انتخاب این رشته‌ها باز مانده است.

یک تیر و 2نشان!
جالب اینجاست به‌رغم اظهارات آموزش و پرورش مبنی بر فراهم شدن حداکثر ظرفیت در برخی رشته‌ها، اما این شرایط میسر نشده و ارجاع به مدارس غیردولتی راهکاری برای تحصیل در رشته مورد علاقه در صورت کافی نبودن ظرفیت رشته‌ها و مدارس شده است که این خود یعنی با یک تیر دو نشان!

عجیب‌تر آنکه بنا بر شنیده‌ها در این هدایت اجباری بخش عظیمی از دانش‌آموزان به سمت رشته‌های فنی و حرفه‌ای سوق داده شدند، درحالی که بعضاً در شهر و محل سکونت دانش‌آموز مدرسه فنی و حرفه‌ای وجود نداشت تا دانش‌آموز در آن ثبت‌نام کند. در نهایت اعتراضاتی در برخی مناطق کشور ایجاد شد و عمده معترضان از اجبار آموزش و پرورش برای ثبت‌نام در رشته‌ای خاص (به طور عمده فنی و حرفه‌ای و انسانی) گلایه داشتند.

لازم به ذکر این نکته است که بر‌اساس طیفی از قوانین و اسناد مهم چون قوانین برنامه‌های توسعه دوم، چهارم و پنجم، قانون اهداف و وظایف وزارت آموزش و پرورش، نقشه جامع علمی کشور، سند تحولات بنیادین و برنامه درسی ملی قرار بود اقدامات متولیان این امر بهبودی در روند هدایت تحصیلی و کاستن از دغدغه دانش‌آموزان و خانواده‌ها را به دنبال داشته باشد، اما نه تنها این دغدغه ملی در جایگاه هدایت تحصیلی فراهم نشده است، بلکه در سایه فقدان مدیریت عقلانی، ‌شایستگی و علاقه‌مندی برای دانش‌آموزان به کنار رفته و خانواده‌ها و دانش‌آموزان در یک کلاف سردرگم احاطه شده‌اند.

حال آنکه وقتی علاقه‌مندی دانش‌آموز، ارزیابی والدین و شرط معدل و نمرات تأثیری در این هدایت تحصیلی ندارد، چه واژه‌ای را می‌توان جز هدایت اجباری و تحمیلی ‌انتخاب کرد؟!
در پایان باید گفت هر چند که هرم نیروی انسانی کشور از نا‌متعادل بودن در رنج است و ورود به عرصه آموزش عالی بر‌اساس همین بی‌تعادلی صورت می‌گیرد، اما برآورد و نیاز‌سنجی رشته‌های مورد‌نیاز در کشور و ورود به عرصه فعالیت نباید به‌گونه‌ای باشد که دانش‌آموزان مجبور به تحصیل در رشته‌ای شوند که هیچ‌گونه علاقه‌ای به آن ندارند و لازمه برقرار کردن این تعادل یک اقدام فرهنگی و پروسه برنامه‌ریزی شده است تا در بلند‌مدت چرخه توزیع و تقسیم‌ها تعریف شود.

برای کسب اطلاعات بيشتر درباره هدايت تحصيلی و انتخاب رشته با مشاوران فرهيختگان جوان تماس حاصل نماييد.