تحقیق حاضر به منظور مطالعه بلوغ کاری در بین دانش آموزان مدارس عمومی (خصوصی) [2] و دولتی [3] صورت گرفته است. نمونه متراکمی از 500 دانشآموز دبیرستانی موضوع مطالعه حاظر بودند (250 مورد جنس مذکر و 250 مورد جنس مؤنث).
پرسشنامه بلوغ کاری کریتس (CMI)، مقیاس خودانگاره (SCS)، آزمون انگیزه پیشرفت (ACMT) و مقیاس کنترل مکان هندسی لومپکین (LOC) در دانش آموزان به اجرا درآمد تا رابطه بین کار، بلوغ و خودانگاره، انگیزه پیشرفت و کنترل مکان هندسی مورد مطالعه قرار گیرد. در مقایسهای که بین مدارس دولتی و خصوصی صورت گرفت، نتایج به روشنی نشان میدهند که دانش آموزان مدارس خصوصی دارای نگرش بلوغ کاری بالاتر (CMA)، توانش بلوغ کاری (CMC) و همچنین خودانگاره و انگیزه پیشرفت بالاتری هستند.
نیز رابطۀ معناداری بین CMA و CMC، LOC درونی و ACMT در پسران مدارس خصوصی و بین CMA، ACMT و SCS دختران مدارس خصوصی بدست آمده است. در مقابل، رابطۀ معناداری هم بین CMA و کنترل بیرونی مکان هندسی، انگیزه پیشرفت و خودانگاره در مورد پسران مدارس دولتی و بین CMC و انگیزه پیشرفت در مورد دختران مدارس دولتی بدست آمده است.
انتخاب شغل
انتخاب شغل یکی از تعیین کننده ترین تصمیماتی است که نوجوانان باید بگیرند. امروزه تعداد زیادی از گزینههای انتخاب شغلی (کاری) برای دانشآموزان وجود دارد که انتخاب بالیده را برای آنها (نوجوانان) را با مشکل مواجه میکند.
مفهوم بلوغ کاری ریشه در تئوری رفتار کاری – توسعهای ساپیر دارد که بررسی میکند انتخاب شغل فرآیندی است که در تعداد قابل توجهی از سالها معمولاً از سنین پایین کودکی تا سنین بالایی از آن (کودکی) گسترش مییابد. بلوغ کاری اصطلاحی است که محل دسترسی به این پیوستار پیشرفت را از سالهای کاوش تا کاهش آن مشخص میکند.
عبارتهای پیشرفت کاری، پیشرفت شغلی و پیشرفت حرفهای هر سه به صورت مترادف به کار میروند و به فرآیند مادامالعمری ارزشهای پیشرفت کاری، شکل دادن هویت شغلی، آموزش در مورد فرصتها و آزمون موقعیتهای کاری پارهوقت اشاره میکنند.
ادبیات تئوری و پیشرفت شغلی تعدادی از همبستگی های بلوغ شغلی را مشخص میکند که در بین اینها میتوان به متغیرهای اجتماعی، روانشناسی و آموزشی همچون اشتیاق، نیازها و علایق شغلی، خودانگیختگی و کنترل مکان هندسی و … اشاره کرد.
پیشرفت شغلی فرآیند مبسوطی است که باعث ایجاد خودانگیختگی میشود. خودانگیختگی به مجموع ادراکات شخص در مورد قابلیتهای جسمی، اجتماعی و علمی خود اطلاق میشود. موضوع تکراری این است که فرد شغلی را انتخاب میکند که به او (مذکر/ مؤنث) اجازه میدهد در شغلی که سازگار با خودانگیختگی اوست، ایفای نقش کند و این از تئوری ساپیر پیروی میکند که تعریف خود آن ممکن است پیشرفت کاری قابل توجهی برای کودکان دورۀ ابتدایی باشد.
نویسندگان متعددی با این اندیشه موافق هستند که خودانگیختگی فرد جوان و پیشرفت کاری هر دو به هم مرتبط هستند (هلند، 1981؛ کید، 1984 و مانسون، 1992) چنین یافتند که افرادی با عزت نفس بالا امتیاز قابل توجهی در خصوصیات شغلی و متغیر برجسته کاری کسب کردند.هالند (1981) به رابطۀ بین پیشرفت شغلی و خودانگیختگی دانشآموزان پایۀ 6 پرداخت. نتایج رابطۀ معناداری را بین خودانگیختگی و بلوغ کاری نشان میدهد.
انتخاب شغل
کنترل مکان هندسی نسبت شخصیتی در مورد افرادی است که برحسب درجۀ باور خود در مورد کنترل وقایع در زندگیشان توزیع شدهاند. درونگراها بر این باورند که وقایع اصولاً در نتیجۀ رفتار خود آنها اتفاق میافتند. این در حالی است که برونگراها بر این اعتقاد هستند که وقایع در پی رفتار آنها اصولاً به وسیله نیروهای بیرونی مشخص میشوند (به طور مثال: شانس، اتفاق، قدرت و …).
خان (1983) چنین نتیجه گیری کرد که نمرات پرسشنامه بالیدگی (بلوغ) بالای کاری با عزت نفس، کنترل درونی مکان هندسی و ارزشهای درونی کاری در ارتباط است. همچنین دیگر مطالعات نشان دادهاند که کنترل درونی مکان هندسی برای بلوغ کاری نسبت به کنترل خارجی مکان هندسی خیلی رساناتر[4] است (بناردلی، استفانو و دومونت، 1983). مولیس و مولیس (1997) دریافتند که دانشآموزان دبیرستانی با نمرات بالا در عزت نفس و کنترل درونی مکان هندسی، علاقه زیادی در تنوعات موضوعات شغلی نشان دادند.
تحقیقات قابل توجهی در این حوزه در بین دانشآموزان جوامع غربی انجام گرفته است، با این وجود پژوهشهای اندکی در بین دانشآموزان هندی صورت گرفته، بنابراین مطالعه حاضر تلاشی است که به بررسی ماهیت بلوغ کاری و ویژگیهای شخصیتی آن در بین دانشآموزان در مدارس دولتی و خصوصی میپردازد. مدارس دولتی توسط سیاست آموزشی دولت به زبان مادری به مثابه وسیله آموزشی اداره میشود. در مقابل مدارس خصوصی مؤسسه غیردولتی است که کمیته مدیریت خصوصی به زبان انگلیسی به عنوان وسیله آموزش اداره میشود.
روش
نمونه گیری
تحقیق حاضر در مورد 500 دانشآموز دبیرستانی از مدارس مختلف دولتی و خصوصی در آمریتسار به اجرا درآمده و نمونهها بهطور مساوی بین دختران و پسران تقسیم شد.
وسایل اندازهگیری (سنجه) به کار رفته
پرسشنامه بلوغ کاری کریتس (کریتس، 1978)، مقیاس خودانگیختگی (ساراسوات و گاوور، 1981)، تست انگیزه پیشرفت (بارگاوا، 1994) و مقیاس کنترل مکان هندسی (لومپکین، 1985).
نتایج و بحث
پایایی سنجه های به کار رفته:
ضریب پایایی شکاف (دو شقه)[5] برای پرسشنامه بلوغ کاری کریتس (%85 برای نگرش کاری و %93 برای توانش کاری) و مقیاس خودانگیختگی برابر %88 محاسبه شد. پایایی آزمون – دوباره آزمون[6] برای تست انگیزه پیشرفت %86 و برای مقیاس کنترل مکان هندسی برابر %41 بود.
مقایسه میانگینها
با توجه به مقایسه میانگینها (جدول1)، پسرها در مدارس خصوصی به طور قابل توجهی در نگرش کاری و توانش کاری نسبت به پسرهای مدارس دولتی اختلاف داشتند (ص73). بنابراین نتایج آمده در جدول نشان میدهد که پسرهای مدارس خصوصی نگرش مثبتی نسبت به رفتار کاری و آشنایی بهتری با فرصتها و انتخابهای کاری دارند.
همچنین تفاوتهای قابل توجهی در مورد خصوصیتهای شخصیتی همچون انگیزه پیشرفت و خودانگیختگی بدست آمده است. پسرهای مدارس خصوصی دارای خودانگیختگی و میزان پیشرفت بالایی نسبت به همتاهای خود در مدارس دولتی هستند.
جدول 1٫ میانگین، انحراف معیار و معناداری (اهمیت) آماری متغیرهای اندازهگیری پسران مدارس خصوصی و دولتی
| نسبت – تی مدارس دولتی مدارس خصوصی متغیرها
انحراف معیار میانگین انحراف معیار میانگین |
|||||
| **17٫06 | 3٫96 | 21٫15 | 5٫62 | 31٫39 | CMA |
| **22٫27 | 3٫38 | 6٫39 | 8٫96 | 34٫88 | CMC |
| 1٫6 | 0٫51 | 3٫15 | 0٫67 | 3٫27 | LOC |
| **10٫42 | 3٫48 | 15٫61 | 4٫84 | 21٫03 | ACMT |
| *2٫01 | 12٫29 | 169٫04 | 14٫46 | 172٫39 | SCS |
جدول 2٫ میانگین، انحراف معیار و معناداری آماری متغیرهای اندازهگیری دختران مدارس خصوصی و دولتی
| نسبت – تی مدارس دولتی مدارس خصوصی متغیرها
انحراف معیار میانگین انحراف معیار میانگین |
|||||
| **6٫01 | 5٫01 | 26٫77 | 4٫83 | 30٫38 | CMA |
| **2٫02 | 8٫83 | 32٫18 | 9٫89 | 34٫53 | CMC |
| 0٫36 | 0٫53 | 3٫19 | 0٫49 | 3٫21 | LOC |
| **1٫25 | 5٫06 | 20٫41 | 4٫81 | 21٫16 | ACMT |
| *5٫71 | 12٫75 | 176٫71 | 13٫81 | 167٫28 | SCS |
جدول 2 مقایسه دختران مدارس دولتی و خصوصی را نشان میدهد. دختران مدارس خصوصی در نگرش کاری و توانش کاری در مقایسه با دختران مدارس دولتی میزان بالایی را نشان میدهند.
بنابراین دختران مدارس دولتی خودانگیختگی بالایی را نسبت به دختران مدارس خصوصی از خود نشان میدهند. این مسئله ممکن است به این واقعیت نسبت داده شود که سیستم آموزشی در مدارس خصوصی، تربیتی است در حالی که در مدارس خصوصی چنین نیست.
در نتیجه دختران مدارس خصوصی در مقایسه با پسران دارای خودانگیختگی پایینتری هستند، این در صورتی است که در مدارس دولتی چنین نیست. تفاوت چشمگیری در متغیرهای کنترل مکان هندسی و انگیزه پیشرفت بین دو گروه وجود ندارد، هرچند که دختران مدارس خصوصی تاحدی انگیزه پیشرفت بالاتری دارند (ص74).
جدول 3٫ میانگین، انحراف معیار و معناداری آماری متغیرهای اندازه گیری دختران و پسران مدارس دولتی
| نسبت – تی پسران دختران متغیرها
انحراف معیار میانگین انحراف معیار میانگین |
|||||
| **9٫89 | 3٫96 | 21٫15 | 5٫01 | 26٫77 | CMA |
| **18٫79 | 3٫38 | 6٫39 | 8٫83 | 32٫18 | CMC |
| 0٫60 | 0٫51 | 3٫15 | 0٫53 | 3٫19 | LOC |
| **8٫8 | 3٫48 | 15٫61 | 5٫06 | 20٫41 | ACMT |
| *4٫85 | 12٫29 | 169٫04 | 12٫75 | 176٫71 | SCS |
جدول 4٫ میانگین، انحراف معیار و معناداری آماری متغیرهای اندازه گیری دختران و پسران مدارس خصوصی
| نسبت – تی پسران دختران متغیرها
انحراف معیار میانگین انحراف معیار میانگین |
|||||
| 1٫58 | 5٫62 | 31٫39 | 4٫83 | 30٫38 | CMA |
| 0٫30 | 8٫96 | 34٫88 | 9٫89 | 34٫53 | CMC |
| 0٫94 | 0٫67 | 3٫27 | 0٫49 | 3٫21 | LOC |
| 0٫22 | 4٫84 | 21٫03 | 4٫81 | 21٫16 | ACMT |
| *2٫93 | 14٫46 | 172٫39 | 13٫81 | 167٫28 | SCS |
جدول 3 دختران و پسران مدارس دولتی را با هم مقایسه میکند. بهطور عمده دختران در نگرش بلوغ کاری، توانش بلوغ کاری، انگیزه پیشرفت و خودانگیختگی نمره بالایی را کسب کردند. بنابراین تفاوت چشمگیری در متغیر کنترل مکان هندسی وجود ندارد.
تعدادی از مطالعات پیشین نتایج بالا را تأیید میکنند. به منظور تعیین مدت بیشتر مطالعات تفاوتهای جنسیتی در بلوغ کاری (هسر، 1981؛ لوکان، باس و پاتسولا، 1982؛ نیلی و جانسون، 1981؛ لوزو و آنتونی، 1995) بر مقایسه گرایش زنان به بلوغ کاری نسبت به مردان تمرکز کردهاند. در مطالعات دیگر (فؤاد، 1988) زنان تنها در برخی زیرمقیاسها نسبتهای بالایی را نشان میدادند.
جدول 4 دختران و پسران مدارس خصوصی را با هم مقایسه میکند که تفاوت چشمگیری در هیچیک از متغیرها جز خودانگیختگی که در بین پسران زیاد است را نشان نمیدهد.
تحلیل همبستگی
بهمنظور تحلیل بیشتر، همبستگى گشتاورى پیرسون مقایسه شد تا رابطه بین متغیرهای اندازهگیری شده را بیابد. جدول 5 همبستگی معنادار مثبتی را بین نگرش بلوغ کاری، توانش بلوغ کاری و کنترل درونی مکان هندسی بین پسران مدارس خصوصی نشان میدهد. همچنین توانش بلوغ کاری بهطور چشمگیری با کنترل درونی مکان هندسی و انگیزه پیشرفت مرتبط است.
همچنین جدول 5 نشان میدهد که CMA بهطور چشمگیری رابطه مثبتی با CMC، ACMT و SC در پسران مدارس دولتی دارد. پس کنترل مکان هندسی رابطه منفی قابل توجهی با CMA دارد که بدین معناست که پسران مدارس دولتی دارای کنترل بیرونی مکان هندسی هستند و این نشان میدهد که بلوغ کاری در این گروه تحت تأثیر شانس، رفقا و دیگر عوامل محیطی است.
بنابراین طرز تلقی آنها در برابر کار (ص75) تحت تأثیر عوامل بیرونی است. بنابراین چنین میتوان نتیجه گرفت که دانش آموزانی که نگرش و توانش بلوغ کاری بالایی دارند، دارای خود انگیختگی بالا و کنترل بیرونی مکان هندسی بوده و پیشرفت محور هستند. هلند (1981)، مانسون (1992)، خان (1983)، مولیس و مولیس (1997) نیز نتایج مشابهی را بدست آوردند.
جدول 6 نشان میدهد که نگرش بلوغ کاری رابطه مثبتی با انگیزه پیشرفت و خودانگیختگی (دختران مدارس خصوصی) دارد. بنابراین در مورد دختران مدارس دولتی، توانش بلوغ کاری تنها بهطور چشمگیری با انگیزه پیشرفت در ارتباط است.
جدول 5٫ ضریب همبستگی بین CM و LOC، ACMT، SC پسران مدارس خصوصی
| SCS ACMT LOC CMC CMA | |||||
| 0٫10 | 0٫14 | **0٫31 | **0٫33 | – | CMA |
| 0٫13 | *0٫21 | *0٫17 | – | **0٫80 | CMC |
| 0٫12 | 0٫06 | – | *0٫19 | 0٫24- | LOC |
| 0٫05 | – | *0٫23- | **0٫40 | **0٫47 | ACMT |
| – | 0٫17 | 0٫03- | 0٫08 | *0٫23 | SCS |
0٫5> 0.0, **P > P *
جدول 6٫ ضریب همبستگی بین CM و LOC، ACMT، SC دختران مدارس خصوصی
| SCS ACMT LOC CMC CMA | |||||
| **0٫36 | *0٫18 | 0٫09 | **0٫29 | – | CMA |
| 0٫07 | 0٫09 | 0٫05 | – | **0٫36 | CMC |
| *0٫18 | 0٫01- | – | 0٫06 | 0٫06 | LOC |
| 0٫15 | – | 0٫15- | **0٫23 | 0٫15 | ACMT |
| – | *0٫20 | 0٫09- | 0٫15 | 0٫05 | SCS |
0٫05>0.01, **P > P *
نتیجه گیری
نتایج بدست آمده نشان میدهد که خصوصیات شخصیتی نقش مهمی را در توسعهبلوغ کاری بازی میکند. همچنین به کمک نتایج بالا، چنین استنباط میشود که محیط مدارس خصوصی بلوغ کاری را بالا برده و دانشآموزان مدارس خصوصی نسبت به دانش آموزان مدارس دولتی از فرصتهای کاری اطلاع دارند. مدارس خصوصی محیط سالمی را ایجاد میکند که نه تنها استرسی را بر برنامه درسی ایجاد میکند بلکه هدفش توسعه شخصیت کلی کودک با تشویق دانشآموزان جهت شرکت در بحثها، دکلمهها، سمینارها، نمایشها، بازیها و غیره است.
دانشآموزان تمایل دارند که در فعالیتهای یادگیری شرکت کنند تا به سوی اهداف و مقاصدی که در انگیزه و توانش کاریشان منعکس مییابد، حرکت کنند. در مقابل، مدارس دولتی فاقد چنین محیط یادگیری مؤثری هستند که لازم است در این زمینه تقویت شوند (ص76).
اوپما دیلون و راجیندر کار دانشگاه گورو ناناک دو، آرمیتسار
منابع
Benardelli, Antonio de Stefano, Florent (1983). Occupational information seeking as a function of perception of locus of control and other personality variable. Canadian Counsellor, 17, 75-81.
Bhargava, V.P. (1994). Achievement motive test. National Psychological Corporation, Agra.
Crites, J.O. (1973) Theory and research handbook for the career maturity inventory. Montrey, Calif: (CTB) McGraw-Hall.
Fouad, N.A. (1988). The construct of career maturity in the United States and Israel. Journal of Vocational Behaviour, 32, 49-59.
Hesser, A. (1981). Adolescent career development, family adaptability and family cohesion. (Unpublished Doctoral dissertation, Virginia Polytechnic Institute and State University, Blacksburg).
Kidd, J. (1984). Relationship of self and occupational concepts to the occupational preferences of adolescents. Journal of Vocational Behaviour, 24, 48-65.
Khan, S. (1983). Educational, social and psychological correlates of vocational maturity. Journal of Vocational Behaviour, 22, 357-364.
Holland, M. (1981). Relationship between vocational development and self concept in 6th grade students. Journal of Vocational Behaviour, 18, 228-236.
Neely, M.A. & Johnson, C.W. (1981). The relationship of performance on six scales of the career development inventory to sex, father’s education and occupation. Educational and Psychological Measurement, 41, 917-921.
Lokan, J.J., Boss, M.W., & Patsula (1982). A Study of vocational maturity during adolescence and locus of control. Journal of Vocational Behaviour, 20, 331-340.
Lumpkin, J.R. (1985). Validity of a brief locus of control scale for survey research. Psychological Reports, 57, 655-659.
Luzzo, A. (1995). Gender differences in college students’ career maturity and perceived barriers in career development. Journal of Counselling and Development, 73, 319-322.
Mullis, A.K., & Mullis, R. L. (1997). Vocational interests of adolescents: relationship between self esteem and locus of control. Psychological Reports, 81, 1363-1371.
Munson, W. (1992). Self esteem, Vocational identity and career salience in high school students. Journal of Vocational Behaviour, 40, 361-368.
Saraswat, R.K., & Gaur, J.S. (1981). Approaches for the measurement of self concept: an introduction. Indian Educational Review, 16, 114-119.
Upma Dhillon, Junior Research Fellow, Department of Psychology, Guru Nanak Dev University, Amritsar.
Rajinder Kaur, PhD, Reader & Head, Department of Psychology, Guru Nanak Dev University, Amritsar.
[1]. Career Maturity
[2]. public
[3]. government
[4]. conducive
[5]. Split half
[6]. Test retest
برچسب ها:
آزمون هشت انتخاب شغل بانک مشاغل بلوغ شغلی بلوغ کاری دانش آموزان پیشرفت شغلی توانمند سازی مشاورین جوان مشاور دوره مشاوره کنکور دوره ی آموزش مشاوران رابطۀ بین پیشرفت شغلی و خودانگیختگی دانش آموزان شکل دادن هویت شغلی کارگاه برنامه ریزی تحصیلی کوتاه مدت کارگاه تخصصی مشاورین کنکور کارگاه مقابله با اضطراب کلاسی و امتحانی کنکور مرکز مشاوره مشاوره مشاوره انتخاب رشته کنکور مشاوره تخصصی کنکوربرای کسب اطلاعات بیشتر با شماره 09050942046 تماس بگیرید